انواع مختلف زبان عربی

زبان عربی در کشورهای بسیاری زبان رسمی است و همچین توسط افراد بسیاری گویش می‌شود و قطعا این موضوع تعدد انواع زبان عربی را به همراه دارد.

زبان عربی زبانی مهم در منطقه و هم در سطح جهانی است و همچنین زبانی قدیمی است که اثرات بسیاری بر زبان ها و فرهنگ های کشورهای اطراف خود داشته است.

اهمیت انواع زبان عربی

زبان عربی یکی از اعضای خانواده‌ی زبان های سامی است. این زبان، زبان رسمی ۲۶ کشور (یا منطقه و ایالت) است که در حدود ۳۶۰ میلیون نفر، این زبان، زبان مادریشان است و در حدود ۲۷۰ میلیون نفر نیز این زبان، زبان دوم آن‌ها است.

این زبان در کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا گویش می‌شود. این کشورها شامل کشورهای عربی زبان جنوب ایران، کشورهای غرب ایران و همچنین کشورهای شمال و شاخ آفریقا می‌شود.

همچنین این زبان یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد است و زبان مقدس اسلام و زبانی مهم در میان مسلمانان است.

انواع زبان عربی

زبان های عربی خانواده‌ی زبانی هستند که شامل زبان هایی می‌شوند که از زبان نیاعربی مشتق شده‌اند. زبان نیاعربی نامی است که به نیای فرضی همه‌ی گونه‌های تایید شده‌ی عربی از قرن نهم پیش از میلاد مسیح اطلاق می‌شود.

زبان عربی را به طور کلی می‌توان به چهار دسته‌ی زیر تقسیم کرد:

• عربی شمالی باستان
• عربی کلاسیک
• عربی نو
• عربی نوین معیار

هر کدام از این دسته بندی‌ها نیز خودشان دارای زیر گروه‌های بسیاری هستند که در ادامه در مورد هر کدام به توضیح خواهیم پرداخت.

عربی شمالی باستان

عربی شمالی باستان، زبان عربی بسیار قدیمی و باستانی است که می‌توان گفت انوع زبان عربی به نحوی از آن ریشه گرفته‌اند.

عربی شمالی باستان خود دارای زیر گروه‌های عربی کهن و حجازی کهن است.

عربی کهن که عربی نبطی زیر مجموعه‌ی آن است، نخستین سطح تایید شده‌ی زبان عربی است که تمایز آن را از دیگر گویش‌های سامی مرکزی در شام در اوایل هزاره‌ی اول پیش از میلاد مسیح آغاز کرد و تا ظهور سنت دستور زبان عرب در قرن هشتم میلادی ادامه یافت.

عربی باستان (کهن) به نام لهجه ها و زبان های پیش از اسلام گفته می‌شود. زبان ها و لهجه های عربی باستانی به خط‌های بسیاری نوشته می‌شدند که یکی از آن‌ها نبطی است. نبطیان قومی بودند که در شمال خلیج عقبه و شمال شرقی شبه جزیره سینا و شمال شرقی مصر زندگی می‌کردند.

حجازی کهن که در زمان باستان در منطقه‌ی حجاز به آن صحبت می‌شده و در آن منطقه ریشه دارد و نیای عربی حجازی امروزی است.

عربی کلاسیک

عربی کلاسیک یا عربی قرآنی که در عربی به آن  اللغة العربیة الفصحی گفته می‌شود، شیوه ادبی معیار زبان عربی از قرن ۷ میلادی و طی قرون وسطی بوده است.

همچنین این نکته لازم به ذکر است که عربی نوین معیار امروزی، نواده‌ی مستقیم این نوع عربی است و از آن مشتق شده است.

عربی نو

عربی نو که عربی محلی زیر گروه آن است. عربی محلی همان عربی گفتاری یا دارجة است که به عربی به آن اللهجة العامیة می‌گویند.

گویش‌های مختلف زبان عربی در بسیاری از موارد چنان از هم دور هستند و فاصله دارند که بر اساس تعریفات زبان شناختی در اصل باید آن‌ها را به زبان های جداگانه در نظر گرفت.

زبان عربی دارای گویش‌ها و لهجه‌های بسیاری است. هر منطقه از جهان عرب، گویش محلی مخصوص خود را دارد که گاهی تفاوت‌های بین آن‌ها به حدی است که افراد مجبور می‌شوند به تکلم به عربی کتابی روی بیاورند.

ابتدا نوبت به عربی مغربی است. عربی مغربی ابتدا به زیر دسته‌های گویش‌های عربی پیشاهلالی، کوینه ها و بادیه نشینان غربی تقسیم می‌شود.

کوینه ها شامل موارد زیر هستند:

• عربی الجزایری
• عربی مراکشی
• عربی تونسی
• عربی لیبیایی
• عربی صحرایی
• عربی اندلسی
• عربی سیسیلی (که مالتی از آن گرفته شده)

گروه بادیه نشینان غربی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:

• عربی حسانی
• عربی صحرایی

دسته‌ی بعدی که بعد از عربی مغربی به آن می‌پردازیم، عربی شمالی است.

عربی شمالی شامل زیر گروه‌های عربی شامی، عربی مصری، عربی صعیدی و عربی عراقی است.

عربی شامی خود شامل عربی شامی شمالی، عربی شامی جنوبی، عربی قبرسی و عربی بدوی است.

عربی شامی شمالی شامل عربی سوری و عربی لبنانی است و عربی شامی جنوبی شامل عربی اردنی و عربی فلسطینی است.

حال نوبت به عربی عراقی می‌رسد. عربی عراقی شامل گلت و موصلی است.

گلت خود دارای سه دسته‌ی دجله‌ای، فراتی و خوزستانی است که عربی بغدادی خود زیر مجموعه‌ی دجله‌ای است.

بعد از مطرح کردن عربی شمالی در مبحث انواع زبان عربی حال نوبت به عربی شبه جزیره‌ای یا عربی جنوبی می‌رسد که شامل موارد زیر است:

• عربی خلیجی
• عربی شحی
• عربی عمانی
• عربی ظفاری
• عربی نجدی
• عربی حجازی
• عربی بحرانی
• عربی یمنی
• عربی خلیجی شامل عربی کویتی و سایر گویش‌های امارات و قطر است.
• عربی یمنی نیز خود شامل دسته بندی‌های زیر است:
• عربی حضرموتی
• عربی صنعایی
• عربی تعزی-عدنی
• عربی تهامه‌ای
• عربی یمنی
• عربی بارقی

در آخر هم نوبت به عربی مرکزی است که عربی سودانی زیر مجموعه‌ی آن است و شامل عربی نوبی و عربی جوبا و عربی چادی است.

البته این نکته در رابطه با انواع زبان عربی و لیست بالا قابل ذکر است که ممکن است مواردی در این لیست باشد که در دسته‌بندی‌های دیگر وجود ندارد و یا برعکس آن که دسته‌ای باشد که در دسته‌بندی‌های دیگر وجود دارد ولی در لیست ما وجود ندارد.

این مساله چندین دلیل دارد. جدای از این که بسیاری از این دسته‌بندی‌ها پذیرفته شده و تایید شده هستند تعدادی دسته‌بندی وجود دارد که می‌توان گفت پیشنهادی هستند و یا توسط همه پذیرفته شده نیستند و یا دارای چندین نام هستند و یا دلایلی از این دست.

عربی نوین معیار

عربی نوین معیار، عربی معیار یا عربی ادبی که در عربی به آن اللغة العربية الفصحى (به معنی شیواترین زبان عربی) گفته می‌شود، نوع معیار و ادبی زبان عربی است که در نوشتار و در بیشتر مکالمات جهان عرب برای آسان کردن معاشرت و ارتباط به کار گرفته می‌شود.

عربی نوین معیار نواده‌ی مستقیم عربی کلاسیک است. صرف و نحو عربی نوین معیار با عربی کلاسیک یکسان است اما واژگان و سبک شناسی آن‌ها تفاوت دارد.

سخن پایانی در رابطه با انواع زبان عربی

شاید از خود بپرسید که کدام یک از انواع زبان عربی را باید بیاموزم؟

جواب این سوال بستگی به کاربرد شما دارد. آیا می‌خواهید فقط به یک کشور عربی زبان خاص رفت و آمد داشته باشید و یا می‌خواهید عربی را جوری بیاموزید که بتوانید با افراد زیادی ارتباط برقرار کنید.

همچنین شما می‌توانید در این زمینه از استاد خود راهنمایی بگیرید.

امیدواریم که از این مطلب در مورد انواع زبان عربی استفاده کرده باشید و این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

اگر قصد دارید زبان عربی را به خوبی بیاموزید، توصیه می‌کنیم که سری به صفحه‌ی آموزش زبان عربی بزنید و گام اول خود را در یادگیری این زبان از آن‌جا آغاز کنید.